همانژیوم چشم: علائم، علت، تشخیص و درمان

شایع‌ترین تومور خوش خیم در دوران کودکی همانژیوم است که به صورت لکه‌ای قرمز یا آبی روی پوست ظاهر می‌شود. از آنجایی که این تومور معمولاً خیلی آهسته رشد می‌کند، در بیشتر مواقع خطرناک نیست. به صورت کلی همانژیوم چشم تومورهای عروقی خوش خیم هستند که به کندی رشد می‌کنند و نیازی به برداشتن ندارند. اما، هنگامی که این تومورها بزرگ شوند، باعث کاهش بینایی می‌شوند. این نوع تومور در کودکان معمولا باعث ضعف بینایی (آمبلیوپی) می‌شود و درمان این تومور بسته به اندازه، محل و شدت آن متفاوت است.  در این مقاله علائم، علت، راه‌های تشخیص و درمان این تومور را به صورت کامل بررسی می‌کنیم. برای آشنایی با این موارد، تا انتهای مقاله همراه ما باشید.

همانژیوم چشم چیست؟

همانژیوم چشم یک نوع تومور خوش‌خیم است که از رشد غیرعادی رگ‌های خونی در ناحیه چشم ایجاد می‌شود. این تومور در قسمت‌های مختلف چشم از جمله ملتحمه، شبکیه یا حتی در قسمت‌های عمقی‌تر مانند عصب بینایی ایجاد می‌شود. این تومورها معمولاً در کودکان و نوزادان ایجاد می‌شوند، اما در بزرگسالان نیز ممکن است رخ دهند. این تومورها معمولاً بدون درد هستند و به‌طور ناگهانی رشد می‌کنند. در بیشتر موارد، همانژیوم‌ها علائم قابل‌ توجهی ایجاد نمی‌کنند، اما در برخی از موارد منجر به مشکلات بینایی، خونریزی یا التهاب در ناحیه چشم می‌شوند.

در بسیاری از موارد، این تومورها به‌طور طبیعی کوچک شده و برطرف می‌شوند. اما، اگر همانژیوم باعث مشکلات بینایی یا آسیب به بافت‌های اطراف شود، نیاز به درمان‌های خاصی مانند: لیزر درمانی، جراحی یا درمان‌های دارویی دارد. تشخیص زودهنگام و نظارت دقیق بر این تومورها برای جلوگیری از عوارض احتمالی و حفظ سلامت چشم‌ها بسیار مهم است.

انواع همانژیوم چشم

همانژیوم‌های چشم دو نوع هستند. انواع همانژیوم چشم بر اساس محل و نوع تومور تقسیم بندی می‌شوند. رایج‌ترین انواع همانژیوم چشم همانژیوم مویرگی و همانژیوم حفره‌ای هستند. همانژیوم مویرگی در لایه‌های بیرونی پوست یا در ناحیه ملتحمه چشم ایجاد می‌شود. همانژیوم حفره‌ای در لایه‌های عمیق‌تر پوست و اغلب در ناحیه اطراف چشم و پلک‌ها تشکیل می‌شود. در ادامه این دو نوع همانژیوم چشم را توضیح می‌دهیم.

همانژیوم مویرگی

همانژیوم یک تومور خوش خیم است که عمدتاً در کودکان ایجاد می‌شود. همانژیوم معمولاً در بدو تولد کوچک است، اما در سال اول زندگی اندازه آن افزایش می‌یابد.  این نوع همانژیوم معمولاً تومورهایی کوچک و قرمز رنگ هستند که در نواحی سطحی چشم مانند پلک‌ها و اطراف چشم دیده می‌شوند. اگر این تومور در ناحیه چشم ایجاد شود، باید به دقت مشاهده کرد که آیا محور بینایی را می‌پوشاند یا باعث انحنای قرنیه (آستیگماتیسم) می‌شود یا خیر. این وضعیت بر رشد بینایی تأثیر می‌گذارد. در برخی موارد، درمان دارویی کمک می‌کند تا همانژیوم چشم بهبود یابد.

همانژیوم حفره‌ای 

همانژیوم حفره‌ای به صورت دسته‌ای از رگ‌های خونی پهن و تیره رنگ (قرمز یا آبی) ظاهر می‌شوند. در بزرگسالان، همانژیوم بیشتر به صورت همانژیوم حفره‌ای ظاهر می‌شود. این‌ نوع تومورها، تومورهای خوش خیم هستند که به کندی رشد می‌کنند و به صورت اتفاقی تشخیص داده می‌شوند و معمولاً نیازی به درمان ندارند. این تومورها در برخی مواقع مشکلاتی در رشد چشم ایجاد می‌کنند و منجر به اختلالاتی مانند آمبلیوپی، گلوکوم یا آب مروارید می‌شوند. در این صورت درمان جراحی ضروری است.

همچنین درمورد تومورهای چشمی بیشتر بخوانید.

چه کسانی به همانژیوم چشم مبتلا می‌شوند؟ 

همانژیوم چشم می‌تواند هر فردی را در هر سنی تحت تاثیر قرار دهد، اما برخی گروه‌ها بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند. در واقع، همانژیوم‌های نوزادی یکی از شایع‌ترین انواع تومورهای خوش‌خیم در دوران نوزادی هستند. این تومورها معمولاً در اوایل زندگی نوزاد ظاهر می‌شوند و در حدود ۱۲ درصد از نوزادان به ویژه نوزادان سفید پوست دیده می‌شود. همچنین نوزادانی که پیش از موعد متولد می‌شوند، بیشتر در معرض ابتلا به همانژیوم هستند. این دسته از نوزادان به دلیل سیستم ایمنی ضعیف‌تر و رشد ناتمام رگ‌های خونی، بیشتر دچار این مشکل می‌شوند. این تومورها در نوزادانی دختر، شایع‌تر از نوزادان پسر هستند. بنابراین احتمال ابتلا به این تومور در دختران بیشتر از پسران است. 

علاوه بر این موارد همانژیوم‌های کوچک و گیلاسی در بزرگسالان، به ویژه در افراد میانسال و مسن نیز شایع است. این تومورها معمولا بر روی سطح پوست و به خصوص روی بدن و صورت ایجاد می‌شوند. در نهایت، هر چند همانژیوم بیشتر در نوزادان و افراد مسن مشاهده می‌شود، اما ممکن است در هر سنی و در هر فردی ایجاد شود.

علت همانژیوم

همانژیوم توسط رگ های خونی ایجاد می‌شود که به درستی تشکیل نمی‌شوند. علت اصلی این وضعیت مشخص نیست. تومور چشم کودکان معمولا ناشی از رگ های خونی است که در دوران بارداری به درستی رشد نمی‌کنند. برخی از همانژیوم‌ها در بزرگسالان پس از آسیب یا بیماری ایجاد می‌شوند. علت دقیق یا اختلال ژنتیکی احتمالی در تشکیل این تومورها مشخص نیست. معمولا همانژیوم یا در بدو تولد قابل مشاهده است یا در چند هفته اول دوره نوزادی در پوست و بافت چربی زیر جلدی یا به ندرت در اندام‌های داخلی به صورت تومورهای مویرگی که کوچک‌ترین رگ‌های خونی را تحت تأثیر قرار می‌دهند ایجاد می‌شود. این تومورها معمولا 6 تا 9 ماه طول می‌کشد تا رشد کنند و پس از آن، رشد متوقف می‌شود و در عرض شش تا نه ماه دیگر به رنگ خاکستری کم رنگ تبدیل می‌شوند. تومورهای همانژیوم چشم در بسیاری از موارد بدون هیچ اثری ناپدید می‌شوند.

علائم همانژیوم چشم

همانژیوم چشم معمولاً علائم واضحی ندارد و ممکن است در مراحل اولیه به راحتی قابل تشخیص نباشد. با این حال، بسته به نوع و محل تومور، علائم آن می‌تواند متفاوت باشد. همان طور که در بالا نیز اشاره کردیم همانژیوم چشم معمولا درد ندارد و اصلی‌ترین علامت این تومورها لک‌های خونی هستند که نشان دهنده وجود همانژیوم چشم هستند. برخی از علائم رایج همانژیوم چشم عبارتند از: 

• تغییرات در ظاهر چشم یا پلک‌ها: در برخی موارد، همانژیوم به صورت یک توده قرمز یا آبی رنگ بر روی پلک‌ها یا در ناحیه ملتحمه چشم ظاهر می‌شود. این تومور پلک ممکن است برآمده و به شکل لکه‌های کوچک و برجسته باشد. 
• مشکلات بینایی: همانژیوم‌های حفره‌ای که در نواحی عمیق‌تر چشم و اطراف آن ایجاد می‌شوند، باعث ایجاد مشکلات بینایی مانند تاری دید، دوبینی یا حتی از دست دادن بینایی در صورت‌ عدم درمان می‌شوند.

تشخیص همانژیوم چشم

تشخیص همانژیوم معمولاً با معاینه چشمی توسط پزشک انجام می‌شود. پزشک ناحیه مشکوک را بررسی می‌کند و در صورتی که همانژیوم در سطح پوست یا چشم ظاهر شده باشد، به راحتی قابل مشاهده است. برای تشخیص دقیق‌تر، در برخی موارد ممکن است از آزمایش‌های تصویربرداری مانند سونوگرافی یا سی تی اسکن استفاده شود. این آزمایش‌ها به پزشک کمک می‌کنند تا محل دقیق همانژیوم و اندازه آن را بررسی کند و از وجود هرگونه عارضه مرتبط با این تمورها اطمینان پیدا کند.

درمان همانژیوم چشم

همانژیوم چشم نوعی تومور خوش‌خیم و قابل درمان است. در بیشتر موارد، همانژیوم‌های کوچک و سطحی که مشکلی برای بینایی ایجاد نمی‌کنند، نیازی به درمان خاص ندارند و به مرور زمان خود به خود از بین می‌روند. با این حال، اگر همانژیوم در نزدیکی چشم قرار داشته باشد یا باعث مشکلات بینایی شود، نیاز به درمان دارد. درمان همانژیوم چشم بستگی به موقعیت و شدت آن دارد. در برخی موارد، پزشک داروهایی مانند مسدودکننده‌های بتا (مانند پروپرانولول) یا استروئیدها را تجویز می‌کند تا رگ‌های خونی را کوچک کند و اندازه همانژیوم را کاهش دهد. در موارد شدیدتر، برای برداشتن همانژیوم جراحی لازم است. همچنین، لیزر درمانی برای کاهش اندازه همانژیوم یا جلوگیری از رشد آن نیز استفاده ‌می‌شود. اگر همانژیوم ظاهری آزاردهنده‌ داشته باشد، بسیاری از افراد تصمیم به درمان آن می‌گیرند.

عوارض همانژیوم چشم

همانژیوم اگر سریع بر روی پلک رشد کند، دید را به شدت مختل می‌کند. همچنین اگر این تومور در جای خطرناکی از چشم ایجاد شود، باعث می‌شود که کره چشم تغییر شکل دهد یا در محور بینایی جابجا شود. دیگر عوارضی که این تومورها ایجاد می‌کنند، ضعف بینایی یک طرفه یا حتی نابینایی است. همانژیوم در ناحیه پلک‌ها و مدار چشم می‌تواند به کره چشم فشار وارد کند که منجر به تغییر شکل کره چشم می‌شود. این فشار و تغییر شکل کره چشم نیز باعث آستیگماتیسم می‌شود. علاوه بر این، همانژیوم می‌تواند مانع عبور نور به چشم شود، که در بدترین حالت می‌تواند منجر به از دست دادن پردازش نور توسط مغز و در نتیجه نابینایی شود.

کلام پایانی

همانژیوم چشم، اگرچه در بیشتر موارد توموری خوش‌خیم و بدون خطر است، اما در برخی شرایط می‌تواند مشکلات بینایی یا تغییرات ظاهری ایجاد کند. تشخیص به موقع و درمان مناسب این تومورها برای حفظ سلامت چشم‌ها و جلوگیری از عوارض احتمالی بسیار مهم است. در صورتی که همانژیوم بر روی بینایی یا ظاهر شما تاثیر می‌گذارد، مشاوره با پزشک متخصص می‌تواند بهترین راهکارها را برای درمان یا مدیریت آن ارائه دهد. با پیگیری و مراقبت درست، بسیاری از همانژیوم‌ها بهبود یافته و هیچ آسیبی به چشم وارد نمی‌کنند.