تومور BCC : هرآنچه لازم است بدانید!

تومور پوستی یا بازالیوما (Basal Cell Carcinoma – BCC) یکی از شایع‌ترین انواع سرطان پوست است که اگرچه رشد آهسته‌ای دارد، اما تشخیص به موقع آن نقش مهمی در پیشگیری از عوارض جدی ایفا می‌کند. متاسفانه بسیاری از افراد، ضایعات کوچک پوستی را نادیده می‌گیرند و همین باعث می‌شود درمان دشوارتر شود. بررسی و پایش منظم پوست، شناسایی زودهنگام تغییرات و مشاوره با متخصص، کلید سلامت و پیشگیری است. در این زمینه می‌توانید از دانش و تجربه دکتر محمدطاهر رجبی برای تشخیص دقیق استفاده کنید و راهنمایی‌های لازم را برای درمان مناسب تومور bbc را دریافت کنید. 

تومور BBC چیست؟

تومور BBC یا همان بازالیوما نوعی سرطان پوست است که از سلول‌های پایه‌ای لایه اپیدرم منشاء می‌گیرد. این تومور رشد نسبتا آهسته‌ای دارد و به ندرت به سایر اندام‌ها سرایت می‌کند، اما در صورت عدم درمان می‌تواند بافت‌های اطراف پوست را تخریب کند و مشکلات جدی ایجاد نماید. بازالیوما معمولا در نواحی بدن که بیشترین تماس با نور خورشید دارند، مانند صورت، گردن و پیشانی، ایجاد می‌شود و افرادی با پوست روشن، سابقه آفتاب‌سوختگی شدید، سن بالا یا سیستم ایمنی ضعیف در معرض خطر بیشتری هستند. از مهم‌ترین علائم آن می‌توان به ضایعات پوستی کوچک و سفت، تغییر رنگ پوست، ظاهر مرواریدی شکل، خونریزی یا خارش موضعی اشاره کرد. 

بیشتر بخوانید: تومور چشم در کودکان

تومور  BCC چگونه ایجاد می‌شود؟

بازالیوما از سلول‌های به‌اصطلاح بازال، لایه‌ای از سلول‌های درون‌پوست ایجاد می‌شوند؛ بنابراین به بازالیوما کارسینوم سلول بازال نیز گفته می‌شود. ایجاد چنین توموری با قرارگرفتن مکرر در معرض نور خورشید یا اشعه ماوراء بنفش ترویج می‌شود، به همین دلیل است که سرطان سلول‌های بازال در کشورهای جنوبی شایع‌تر است. با این‌حال، افراد با پوست تیره بسیار کمتر از سایرین به این بیماری مبتلا می‌شوند. عوامل ژنتیکی، آسیب‌های پوستی و قرارگرفتن در معرض مواد سرطان‌زا نیز در بروز تومور bbc نقش دارند.

علائم تومور  BCC چیست؟

در ابتدا، کارسینوم سلول بازال شبیه یک توده کوچک است که با عمیق شدن قرمز یا خونی شکل می‌شود. سپس به‌آرامی در بافت اطراف رشد می‌کنند و می‌توانند آن را از بین ببرند. حتی می‌تواند باعث تغییر شکل استخوان و غضروف شود. علائم تومور bbc عبارتند از:

• زائده‌های پوستی کوچک و مرواریدی شکل: معمولا شفاف یا مایل به رنگ پوست هستند و ممکن است رگ‌های خونی ریز روی آن‌ها دیده شود.
• زخم‌های باز یا زخمی که بهبود نمی‌یابند: این زخم‌ها می‌توانند دچار خونریزی یا پوسته‌پوسته شدن شوند.
• ضایعات مسطح و قرمز یا قهوه‌ای: شبیه لکه‌های پوستی هستند و به آرامی گسترش می‌یابند.
• ضایعات سفت یا گود شده: گاهی به صورت یک گودال کوچک در مرکز ضایعه دیده می‌شوند.
• خارش یا درد خفیف: معمولا درد شدیدی ندارد، اما بعضی از بیماران دچار خارش یا حساسیت می‌شوند.

انواع تومور BBC یا سرطان کارسینوم سلول بازال

سرطان کارسینوم سلول یا تومور bcc انواع مختلفی دارد که بر اساس ظاهر بالینی و الگوی رشدی که دارند دسته‌بندی می‌شوند. این دسته‌بندی کمک می‌کند تا بتوان روش درمانی مناسب‌تری را انتخاب کرد.  اصلی‌ترین انواع BCC عبارتند از:

نوع ندولی (Nodular BCC)

نوع ندولی (Nodular BCC) شایع‌ترین شکل کارسینوم سلول پایه (BCC) است و معمولا در افرادی که پوست‌شان در معرض آفتاب قرار دارد دیده می‌شود. مخصوصا در نواحی از صورت مانند بینی، پیشانی و پلک‌ها به شکل یک زائده کوچک، گنبدی یا مرواریدی روی پوست ظاهر می‌شود و سطح آن شفاف یا براق به نظر می‌رسد. مرکز تومور ندولی ممکن است کمی گود شده و زخمی شود و به تدریج پوسته‌پوسته یا خون‌ریزی جزئی پیدا کند. Nodular BCC معمولا رشد آهسته دارد و در ابتدا دردناک نیست، اما اگر درمان نشود، می‌تواند به بافت‌های اطراف نفوذ کرده و تخریب ایجاد کند. این نوع BCC به ندرت به سایر قسمت‌های بدن متاستاز می‌دهد، اما شناسایی و درمان زودهنگام آن برای جلوگیری از آسیب بافتی بسیار اهمیت دارد.

نوع سطحی یا پلاکی (Superficial BCC)

نوع سطحی یا پلاکی (Superficial BCC) معمولا رشد سطحی دارد و به ندرت به عمق نفوذ پیدا می‌کند. این نوع تومور بیشتر روی تنه، پشت، بازوها و گاهی پاها دیده می‌شود و نسبت به انواع دیگر کمتر در صورت ایجاد می‌شود. ظاهر آن به صورت لکه‌های قرمز یا صورتی رنگ است که کمی پوسته‌پوسته و محدوده‌شان نامنظم است و گاهی شبیه اگزما یا پسوریازیس به نظر می‌رسد. سطح ضایعه معمولا صاف است و در برخی موارد خارش خفیف ایجاد می‌کند. Superficial BCC رشد آهسته‌ای دارد و دردناک نیست، اما اگر درمان نشود، می‌تواند بزرگ‌تر شده و مناطق وسیعی از پوست را درگیر کند. به دلیل رشد سطحی و محدود بودن به اپیدرم، این نوع BCC اغلب با درمان‌های موضعی یا روش‌های کم تهاجمی مانند کرایوتراپی یا کرم‌های مخصوص قابل درمان هستند.

نوع فیبروز دهنده یا اسکلروزان 

یکی از انواع کارسینوم سلول پایه (BCC) است که نسبت به سایر انواع تهاجمی‌تر و خطرناک‌تر محسوب می‌شود. این نوع تومور معمولا رشد عمقی دارد و به سختی از پوست طبیعی اطراف قابل تشخیص است. ظاهر آن به شکل ضایعه‌ای سفید، سخت، سفت و گاهی گود شده است که شبیه جای زخم یا بافت اسکار به نظر می‌رسد. برخلاف نوع ندولی یا سطحی، اسکلروزان BCC معمولا پیوسته‌ای دارد و می‌تواند به بافت‌های اطراف از جمله عضلات و استخوان‌ها نفوذ کند. این نوع تومور بدون درد است و می‌تواند برای مدت طولانی بدون علائم واضح باقی بماند، به همین دلیل تشخیص آن در مراحل اولیه دشوار است. 

نوع پیگمانته (Pigmented BCC)

این نوع از BCC معمولا ظاهر مشابه نوع ندولی دارد، اما رنگ آن به دلیل تجمع ملانین تیره‌تر است و می‌تواند قهوه‌ای، سیاه، آبی یا خاکستری به نظر برسد. ظاهر تیره تومور پیگمانته می‌تواند باعث شود با خال‌های پوستی یا ملانوما اشتباه گرفته شود، بنابراین تشخیص دقیق توسط پزشک متخصص ضروری است. رشد Pigmented BCC آهسته است اما می‌تواند بافت‌های اطراف را تخریب کند. درمان آن شامل جراحی یا استفاده از روش‌های موضعی مناسب برای از بین بردن تومور و جلوگیری از عود آن است.

بیشتر بخوانید: سلولیت چشمی چیست؟

عوامل خطر کارسینوم سلول بازال

عوامل خطر ابتلا به کارسینوم سلول پایه (BCC) شامل مجموعه‌ای از عوامل محیطی، ژنتیکی و فردی است که ریسک ایجاد این نوع سرطان پوست را افزایش می‌دهند. مهم‌ترین عوامل خطر تومور bbc عبارتند از:

• استفاده نکردن از ضدآفتاب یا محافظت ناکافی در برابر نور مستقیم خورشید.
• دستگاه‌های برنزه‌کننده (تانسول) نیز خطر را افزایش می‌دهند.
• افراد با پوست روشن، موهای بلوند یا قرمز و چشم آبی یا سبز، حساسیت بیشتری نسبت به آسیب UV دارند.
• BCC بیشتر در افراد بالای 50 سال شایع است، اما در سنین پایین‌تر هم می‌تواند رخ دهد.
• مردان نسبت به زنان کمی بیشتر در معرض خطر هستند.
• افراد با سابقه خانوادگی BCC یا سندرم‌های ژنتیکی خاص مانند Gorlin syndrome (Nevoid Basal Cell Carcinoma Syndrome) در خطر بالاتری قرار دارند.
• بیماران مبتلا به ایمنی ضعیف، مانند کسانی که پیوند عضو انجام داده‌اند یا داروهای خاصی مصرف می‌کنند، بیشتر مستعد BCC هستند.
• تماس طولانی با مواد شیمیایی خاص مانند آرسنیک.
• زندگی یا کار در مناطق با تابش شدید آفتاب.
• افرادی که قبلا BCC یا سایر سرطان‌های پوست (مثل SCC یا ملانوما) داشته‌اند، بیشتر در معرض ابتلای مجدد هستند.

در صورت مشکوک بودن به تومور BCC چه آزمایشاتی انجام می‌شود؟

برای تشخیص و شناسایی تومور bcc پزشک ابتدا ظاهر فرد را بررسی می‌کند تا اگر بافت یا تورفتگی مشکوکی مشاهده کرد بتواند اقدامات لازم را به درستی انجام دهد. معمولا برای تشخیص تومور از ابزارهای مختلف بیوپسی برای نمونه برداری انواع مختلف تومور‌های بزرگ و کوچک استفاده می‌کند. که این آزمایش به تشخیص درست و تعیین نوع BCC (ندولی، سطحی، فیبروزدهنده، پیگمانته) کمک بسیار زیادی می‌کند. همچنین در موارد خاص از MRI برای بررسی بافت نرم و CT scan برای بررسی استخوان و بافت‌های مجاور نیز استفاده خواهد شد.

چه درمانی برای تومور BCC کاربرد دارد؟

برای درمان تومور bcc از روش‌های مختلفی می‌توان استفاده کرد. انتخاب روش مناسب به نوع تومور بستگی دارد به همین دلیل پزشک متخصص ابتدا باید وضعیت بیمار را به طور کامل بررسی کند تا بتواند درمان مناسبی برای آن انتخاب کند. انواع روش‌های درمانی تومور bcc عبارتند از:

استفاده از درمان موضعی

جراحی سرطان BBC

جراحی سرطان کارسینوم سلول پایه (BCC) یکی از رایج‌ترین و موثرترین روش‌های درمانی برای ضایعات بزرگ، تهاجمی یا در نواحی پرریسک مانند صورت است. هدف جراحی حذف کامل ضایعه و اطراف آن است تا خطر عود کاهش یابد. جراحی استاندارد برای برداشتن ضایعه به همراه حاشیه‌ای از پوست سالم (معمولا 3–5 میلی‌متر) مناسب است و جراحی موهس تکنیک پیشرفته‌ای است که برای ضایعات صورت یا نواحی حساس توصیه می‌شود. در این روش تومور به صورت لایه لایه براشته می‌شود و زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود. 

کورتاژ و الکترودسیسکاسیون سرطان BCC

کورتاژ و الکترودسیسکاسیون یکی دیگر از روش‌های درمانی تومور BCC است که با استفاده از یک ابزار فلزی کوچک به نام کورت، ضایعه سرطانی خراشیده و بافت غیرطبیعی برداشته می‌شود. سپس با استفاده از جریان الکتریکی، بافت‌های باقی‌مانده تخریب شده و خونریزی کنترل می‌شود. معمولاً مراحل خراشیدن و سوزاندن چند بار تکرار می‌شود تا همه سلول‌های سرطانی حذف شوند و دیگر سلولی برای تکثیر وجود نداشته باشد.

درمان bbc با انجماد

درمان BCC با انجماد یا کرایوتراپی (Cryotherapy) یکی از روش‌های غیرجراحی برای ضایعات کوچک و سطحی است و معمولا برای بیمارانی که نمی‌توانند جراحی انجام دهند یا ضایعاتشان کم‌خطر و محدود است، کاربرد دارد. در این روش ضایعه سرطانی با اسپری یا پروب نیتروژن مایع منجمد می‌شود، زیرا دمای پایین باعث مرگ سلول‌های سرطانی و تخریب بافت آسیب‌دیده می‌شود. پس از درمان تومور تا چند هفته تا چند ماه پوسته‌پوسته شده و به تدریج بافت سالم جایگزین می‌شود.

چه عوارضی در طی جراحی بازالیوما ممکن است رخ دهد؟

در طی جراحی بازالیوما (BCC)، مانند هر عمل جراحی، ممکن است عوارض مختلفی رخ دهد. شدت و نوع این عوارض بستگی به اندازه، محل ضایعه، روش جراحی و وضعیت عمومی بیمار دارد. خونریزی و کبودی زخم معمولا در روزهای اول طبیعی است و بروز عفونت نیز معمولا با آنتی بیوتیک رفع می‌شود. برخی از عوارض جراحی بازالیوما عبارتند از:

• جای زخم یا اسکار بسته به اندازه ضایعه و روش جراحی ممکن است باقی بماند.
• تغییر رنگ پوست (هیپرپیگمانتاسیون یا هیپوپیگمانتاسیون) به خصوص در نواحی صورت یا افراد دارای پوست تیره.
• آسیب به اعصاب سطحی یا حرکتی که باعث ضعف عضلات صورت یا کاهش حس پوست می‌شود.
• کاهش حساسیت یا بی‌حسی موقت
• باز شدن بخیه‌ها
• اگر ضایعه بزرگ باشد یا در ناحیه حساس قرار داشته باشد باید پیوند پوست انجام شود.
• تغییر شکل یا عدم تقارن در نواحی صورت به ویژه در جراحی تومور‌های بزرگ یا نزدیک به چشم و بینی.

کلام پایانی

شناخت تومور BCC و توجه به علائم، عوامل خطر و روش‌های درمانی آن می‌تواند نقش مهمی در پیشگیری از آسیب‌های جدی پوستی داشته باشد. درمان زودهنگام این سرطان نه‌تنها شانس بهبودی کامل را افزایش می‌دهد، بلکه از درگیری بافت‌های عمقی و عوارض زیبایی جلوگیری می‌کند. اگر به هر نوع ضایعه مشکوک روی پوست خود یا اطرافیان توجه کرده‌اید، مراجعه به یک متخصص باتجربه می‌تواند بهترین تصمیم باشد. دکتر محمدطاهر رجبی با تخصص و تجربه گسترده در تشخیص و درمان انواع سرطان‌های پوستی از جمله BCC می‌تواند شما را در مسیر انتخاب بهترین روش درمانی راهنمایی کند. بنابراین اگر دنبال مشاوره تخصصی هستید، همین حالا با دکتر محمدطاهر رجبی تماس بگیرید.

سوالات متداول

آیا bbc خطرناک است؟

اگر زود تشخیص داده شود خطری ندارد و قابل درمان است. اما در غیر این صورت باعث زخم، آسیب به بافت اطراف پوست و عوارض جدی می‌شود.  

چقدر احتمال درمان وجود دارد؟

اگر تومور BCC به موقع تشخیص داده شود قابل درمان است و در صورت تشخیص دیرهنگام مراحل درمان آن کمی زمان‌بر خواهد شد.

آیا BCC دوباره عود می‌کند؟

بله، به‌خصوص در افرادی که پوست روشن دارند یا زیاد در معرض آفتاب هستند امکان عود مجدد آن وجود دارد.، به همین دلیل پیگیری منظم ضروری است.