روماتیسم چشمی که به عنوان یک نوع بیماری چشمی شناخته می‌شود، وضعیتی است که چشم را درگیر می‌کند. تب روماتیسمی یک عفونت باکتریایی است که می‌تواند باعث التهاب در سراسر بدن از جمله قلب، مفاصل و پوست شود. روماتیسم چشمی یا یووئیت نوعی التهاب در چشم است که لایه میانی چشم را درگیر می‌کند. این لایه به عنوان "یووه‌آ" شناخته می‌شود و شامل عنبیه، جسم مژگانی و مشیمیه است. التهاب در این ناحیه می‌تواند منجر به علائمی مانند قرمزی چشم، درد، تاری دید و حساسیت به نور شود. در درصدی از موارد اين التهاب به صورت يك حمله حاد و بدون هيچ بيماری زمينه‌ای رخ می‌دهد و گاه در كنار درگيری چشم، بيمار علائم يك بيماری روماتيسمی را در مفاصل، ريه، كليه، ستون فقرات و … نشان می‌دهد. اغلب با درمان بيماری زمينه‌ای و كنترل روماتيسم عمومي بدن، روماتيسم چشم نيز كنترل می‌شود. در این مقاله با این بیماری، علت، علائم، تشخیص و روش‌های درمان آن آشنامی‌شویم. درمان بیماری‌های مربوط به چشم اهمیت بسیاری دارد. از این رو لازم است که آن‌ها را بشناسیم و درمان کنیم. 

روماتیسم چشمی چیست؟

بیماری روماتیسم چشم به التهاب یک یا چند لایه در ناحیه چشم گفته می‌شود که با نام یوئیت نیز آن را ممکن است بشناسید. علائمی که بیماری روماتیسم چشمی از خود نشان می‌دهد، علاوه بر چشم، مفاصل ریه و ستون فقرات و غیره را نیز درگیر خواهد کرد. بافت چشم به عنوان یک آنتی ژن دست به کار خواهد شد و سیستم دفاعی بر علیه آن را با ظهور علائم مختلف بروز می‌دهد. لازم به ذکر است که علت اصلی روماتیسم چشمی می‌تواند به علت عوامل عفونی و غیر عفونی باشد، البته که مسائل ژنتیکی یا قومیت ممکن است با این بیماری ارتباط داشته باشد. اختلالات روماتیسمی معمولاً بر روی صلبیه، قرنیه، شبکیه چشم و مدار چشم تأثیر می گذارد. این اختلالات از مشکلات نسبتاً خفیف سطح چشم سرچشمه می‌گیرند و یک تهدید جدی برای بینایی شامل می‌شود. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب روماتیسم چشمی می‌تواند از پیشرفت بیماری و عوارض آن جلوگیری کند. اگر علائم روماتیسم چشمی را در خود مشاهده کردید، حتما به پزشک متخصص چشم مراجعه کنید. علائم روماتیسم چشمی معمولاً به سرعت ظاهر می‌شوند و با گذر زمان به‌سرعت شدت می‌گیرند. این بیماری می‌تواند یک یا هر دو چشم را مبتلا کند و در هر سنی، از جمله دوران کودکی، رخ دهد.

علائم روماتیسم چشمی

با توجه به درگیری محل التهاب در چشم، بیماری دارای علائم متفاوتی است. این علائم ممکن است در افراد مختلف، متفاوت باشد. از این رو به بررسی شایع‌ترین علائم روماتیسم چشمی می‌پردازیم. این علائم شامل موارد زیر هستند: 

• درد عمیق چشم به صورت یکطرفه و گاه حتی دو طرفه: درد ممکن است از خفیف تا شدید متغیر باشد و اغلب با نور شدت می‌یابد. قرار گرفتن در معرض نور، در صورت وجود این بیماری در چشم، می‌تواند باعث بروز درد عمیق در چشم‌ها شود. 
• وجود قرمزی در چشم: چشم‌ها ممکن است به دلیل التهاب ایجاد شده ناشی از بیماری دچار قرمزی و سوزش شوند. 
• احساس وجود جسم خارجی در چشم: این احساس ممکن است همراه با قرمزی و درد باشد. همچنین این حس که داخل چشم جسمی وجود دارد، باعث سنگینی چشم می‌شود.
• کاهش دید محیطی و تاری دید: در برخی موارد، ممکن است فرد متوجه کاهش دید محیطی شود.
• تغییر در اندازه مردمک: مردمک ممکن است بزرگ‌تر یا کوچک‌تر از حد معمول شود.
• ریزش اشک از چشم: این بیماری ممکن است منجر شود ریزش اشک از چشم افزایش یابد.

علت بیماری روماتسیم چشمی

علل دقیق این بیماری در بسیاری از موارد ناشناخته است، اما عوامل متعددی می‌توانند در بروز آن نقش داشته باشند. ضعیف بودن سیستم ایمنی بدن و ابتلا به برخی از بیماری‌های خود ایمنی می‌تواند باعث ایجاد بیماری روماتیسم چشمی شود. در این بخش از مقاله به بررسی علت‌های بیماری روماتیسم چشمی می‌پردازیم. 

بیماری‌های خودایمنی

برخی از بیماری‌های خود ایمنی می‌توانند علت بروز بیماری روماتیسم چشمی شوند.  بیماری‌های خودایمنی زمانی ایجاد می‌شود که سیستم ایمنی بدن در اثر اختلال در عملکرد، به سلول‌های خودی حمله می‌کند. در این بخش چندین مورد از بیماری‌های خود ایمنی را بررسی کردیم:

• • آرتریت روماتوئید: یکی از شایع‌ترین علل روماتیسم چشمی است. در این بیماری، سیستم ایمنی بدن به اشتباه به مفاصل حمله می‌کند و می‌تواند چشم را نیز درگیر کند.
  • لوپوس: یک بیماری خودایمنی است که می‌تواند به بسیاری از اندام‌ها، از جمله چشم، آسیب برساند.
  • پسوریازیس: بیماری پوستی مزمنی است که می‌تواند با التهاب چشم همراه باشد.
  • بیماری کرون: یک بیماری التهابی روده است که می‌تواند با روماتیسم چشمی مرتبط باشد. برخی از عوامل التهابی که در بیماری کرون نقش دارند، ممکن است در ایجاد روماتیسم چشمی نیز دخیل باشند. این عوامل التهابی می‌توانند پاسخ ایمنی را تحریک کرده و باعث التهاب در قسمت‌های مختلف بدن شوند.
  • سارکوئیدوز: یک بیماری التهابی مزمن است که می‌تواند به بسیاری از اندام‌ها، از جمله چشم، آسیب برساند.

عفونت‌ها

بروز برخی از عفونت‌ها در ناحیه چشم نیز می‌توانند باعث ایجاد این بیماری شوند. در این بخش برخی از باکتری‌ها، ویروس‌ها و قارچ‌ها که منجر به ایجاد بیماری روماتیسم چشمی می‌شود، را بیان کردیم. 

• • ویروسی: برخی از ویروس‌ها مانند ویروس هرپس سیمپلکس، ویروس زونا و ویروس آبله مرغان می‌توانند باعث التهاب چشم شوند.
  • باکتریایی: برخی از باکتری‌ها مانند مایکوباکتریوم توبرکلوز و بورلیا بورگدورفری (عامل بیماری لایم) می‌توانند باعث روماتیسم چشمی شوند.
  • قارچی: برخی از قارچ‌ها نیز می‌توانند باعث التهاب چشم شوند.

عوارض روماتيسم چشمی چیست؟

عوارض ناشی از روماتیسم چشمی به میزان وسعت لایه‌های درگیر، طول مدت بیماری،دفعات تکرار و همچنین زمان شروع درمان مناسب بستگی دارد. هرچه تشخیص زودتر انجام شود و درمان در زمان مناسب آغاز گردد، می‌توان از ایجاد عوارضی مانند آب مروارید التهابی، چسبندگی عنبیه به عدسی، چسبندگی به قرنیه، اختلالات عروقی شبکیه و دیگر مشکلات چشمی جلوگیری کرد. از جمله عوارض مهم روماتیسم چشمی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تخریب شبکیه: التهاب مزمن در چشم می‌تواند به سلول‌های شبکیه آسیب رسانده و منجر به کاهش بینایی یا حتی نابینایی شود.
• گلوکوم: افزایش فشار داخل چشم یکی دیگر از عوارض احتمالی روماتیسم چشمی است که می‌تواند به عصب بینایی آسیب رسانده و منجر به گلوکوم شود.
• آب مروارید: التهاب طولانی مدت می‌تواند باعث تشکیل آب مروارید شود که یک بیماری شایع چشم است و با تاری دید همراه است.
• چسبندگی‌های داخل چشمی: التهاب می‌تواند باعث ایجاد چسبندگی‌هایی در داخل چشم شود که به عملکرد طبیعی چشم آسیب می‌رساند.

 تشخیص روماتیسم چشمی

پس از بروز علائم بیماری روماتیسم چشمی، نیاز است که برای تشخیص دقیق این بیماری از پزشک متخصص کمک بگیریم. روش‌های تشخیصی این بیماری شامل چندین روش است. در این بخش این روش‌ها را بررسی می‌کنیم.

• معاینه کامل چشم: پزشک متخصص چشم با استفاده از ابزارهای مختلف مانند چراغ شکاف و اسلیت لامپ، داخل چشم را به دقت بررسی می‌کند. این معاینه به پزشک کمک می‌کند تا التهاب، قرمزی، تورم و سایر تغییرات در چشم را مشاهده کند.

• تست‌های بینایی: پزشک با انجام تست‌های مختلف بینایی، مانند تست بینایی با حروف، تست میدان بینایی و تست رنگ، میزان کاهش بینایی و سایر اختلالات بینایی را ارزیابی می‌کند.

• قطره‌های گشادکننده مردمک: پزشک ممکن است قطره‌هایی را در چشم شما بچکاند تا مردمک چشم گشاد شود و بتواند داخل چشم را بهتر مشاهده کند.

• آزمایش‌های خون: برخی آزمایش‌های خون خاص می‌توانند به تشخیص علت زمینه‌ای روماتیسم چشمی کمک کنند. این آزمایش‌ها ممکن است شامل اندازه‌گیری میزان التهاب، بررسی وجود آنتی‌بادی‌ها علیه برخی از بیماری‌ها و بررسی عملکرد برخی از اندام‌ها باشد.

• آزمایش‌های تصویربرداری

  • OCT (توموگرافی انسجام نوری): این آزمایش از امواج نور برای ایجاد تصاویری با وضوح بالا از ساختارهای داخلی چشم استفاده می‌کند و به پزشک کمک می‌کند تا ضخامت شبکیه و سایر تغییرات در چشم را ارزیابی کند.
  • فلورسئین آنژیوگرافی: در این آزمایش، ماده‌ای رنگی به داخل ورید تزریق می‌شود و سپس از تصاویر گرفته شده از چشم، جریان خون در رگ‌های خونی شبکیه بررسی می‌شود.
  • آزمایش‌های دیگر: در برخی موارد، ممکن است آزمایش‌های تصویربرداری دیگری مانند MRI یا CT اسکن برای بررسی سایر قسمت‌های بدن انجام شود.

• بیوپسی: در موارد نادر، ممکن است برای تشخیص دقیق‌تر، نمونه کوچکی از بافت چشم برداشته شود و تحت بررسی میکروسکوپی قرار گیرد.

پیشگیری و درمان روماتیسم چشمی

روماتيسم چشمی در صورتيكه فقط يك بار رخ دهد، معمولا با درمان قطره و تحت نظر گرفتن بيمار و كاهش تدريج دوز قطره‌ها كنترل مي‌شود و نياز به بررسي بيشتر نيست. در هيچ مرحله‌ای بيمار نبايد درمان خود را به دلخواه خود كم و زياد یا قطع كند چرا كه ممكن است باعث مقاوم شدن بيماری به درمان و پيدايش عوارض تهديدكننده بينايی گردد.

در ارتباط با پیشگیری از این بیماری نیز روش‌هایی وجود دارد که می‌توان با رعایت این روش‌ها، از بروز این بیماری جلوگیری کرد. برخی از راه‌های پیشگیری از این بیماری معمولا به شرح زیر است: 

• کنترل بیماری‌های زمینه‌ای: اگر به بیماری‌های خودایمنی مانند آرتریت روماتوئید، لوپوس یا پسوریازیس مبتلا هستید، با همکاری پزشک خود، بیماری را تحت کنترل بگیرید.
•  درمان عفونت مزمن: عفونت‌های مزمن را به موقع درمان کنید.
• مراقبت از چشم‌ها: از چشم‌ها در برابر آسیب‌های فیزیکی و مواد شیمیایی محافظت کنید. از عینک آفتابی با کیفیت استفاده کنید تا چشمانتان در برابر اشعه ماوراء بنفش محافظت شود. در صورت احساس هرگونه ناراحتی در چشم، به پزشک مراجعه کنید.
• تغذیه سالم: مصرف میوه‌ها، سبزیجات و غذاهای حاوی آنتی‌اکسیدان‌ها می‌تواند به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کند.

کلام پایانی 

بیماری روماتیسم چشمی می‌تواند به دلیل التهاب ناشی از بیماری‌های خودایمنی مانند روماتیسم مفصلی و لوپوس ایجاد شود. این التهاب چشمی اگر به‌موقع تشخیص داده و درمان نشود، ممکن است به عوارض جدی مانند تاری دید، آب‌سیاه و حتی کاهش دائمی بینایی منجر شود. درمان این بیماری معمولاً با داروهای ضدالتهاب، استروئیدها و گاهی اوقات داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی انجام می‌شود. تشخیص و درمان به‌موقع توسط متخصص چشم‌ پزشکی بسیار مهم است تا از عوارض طولانی‌مدت جلوگیری شود.  پروفسور محمد طاهر رجبی، متخصص جراحی پلاستیک و ترمیمی چشم، یکی از برجسته‌ترین متخصصان در این زمینه است. ایشان با سابقه طولانی در حوزه جراحی‌های پیچیده چشمی و تجربه گسترده در درمان بیماری‌های چشمی، از جمله بیماری‌های خودایمنی چشم، می‌توانند گزینه‌ای مطمئن برای بیماران مبتلا به روماتیسم چشمی باشند.