انواع آنتروپیون، تشخیص و درمان

آنتروپیون (Entropion) به حالتی گفته می‌شود که مژه‌ها به سمت داخل چشم برگردند. این برگشتن مژه‌ها به سمت کره چشم، باعث تحریک قرنیه و ملتحمه شده و در نتیجه علائمی مانند قرمزی چشم، آبریزش، احساس وجود جسم خارجی در چشم، درد و تاری دید را ایجاد می‌کند. این بیماری نیز مانند سایر بیماری‌های چشمی درمان دارد. عوامل مختلفی از جمله افزایش سن، بیماری‌های پوستی، جراحی‌های قبلی چشم و برخی ناهنجاری‌های مادرزادی می‌توانند باعث ایجاد آنتروپیون شوند. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب این عارضه، از اهمیت بالایی برخوردار است تا از عوارض جدی‌تر جلوگیری شود. روش‌های درمانی آنتروپیون شامل استفاده از قطره‌های چشمی، پمادها و در بسیاری از موارد، جراحی است. در این مقاله با انواع این بیماری، تشخیص و درمان آن آشنا می‌شویم. 

انواع آنتروپیون

برگشتن پلک درون چشم یا آنتروپیون انواع متفاوتی دارد و شیوه درمان نیز بسته به نوع بیماری از سوی پزشک متخصص اتخاذ می­‌گردد. چهار نوع اصلی این بیماری شامل موارد ذیل است:

آنتروپیون سنی (Involutional Entropion)

آنتروپیون سنی شایع‌ترین نوع این بیماری است که با افزایش سن ارتباط دارد. این حالت به‌دلیل تغییرات مرتبط با پیری در ساختارهای چشمی، به‌ویژه کاهش حرکت عضلات پلک و تغییر عملکرد آن‌ها، ایجاد می‌شود. عضلات حلقوی پلک که مسئول حفظ موقعیت پلک‌ها و حرکات آن‌ها هستند، به مرور زمان کارایی خود را از دست می‌دهند. علاوه بر این، پوست پلک‌ها به‌تدریج خاصیت ارتجاعی خود را از دست داده و دچار افتادگی می‌شود. این تغییرات باعث می‌شود پلک‌ها به‌درستی روی لبه طبیعی خود قرار نگیرند و به سمت داخل (انتروپیون) خم شوند. این نوع انتروپیون معمولاً پلک پایینی را درگیر می‌کند و ممکن است ابتدا در یک چشم ظاهر شود، اما در بیشتر موارد، به‌مرور هر دو پلک تحت تأثیر قرار می‌گیرند.

آنتروپیون مادرزادی(Congenital Entropion)

آنتروپیون مادرزادی یک اختلال چشمی است که از زمان تولد وجود دارد و در آن پلک تحتانی، به سمت داخل می‌چرخد. این چرخش باعث می‌شود مژه‌ها با سطح حساس قرنیه تماس پیدا کنند که منجر به تحریک، التهاب و در موارد شدیدتر، زخم قرنیه می‌شود. علت دقیق آنتروپیون مادرزادی در بسیاری از موارد ناشناخته است، اما برخی عوامل ژنتیکی و ناهنجاری‌های مادرزادی در ساختار پلک می‌توانند در ایجاد آن نقش داشته باشند.

آنتروپیون سیکاتریسیل (Cicatrical Entropion)

آنتروپیون سیکاتریسیل نوعی از آنتروپیون است که در اثر ایجاد بافت اسکار در پلک ایجاد می‌شود. این بافت اسکار باعث کشیده شدن پلک به سمت داخل و تماس مژه‌ها با قرنیه می‌شود. برخلاف آنتروپیون مادرزادی که اغلب به دلیل ناهنجاری‌های مادرزادی است، آنتروپیون سیکاتریسیل معمولاً به دنبال یک بیماری یا آسیب قبلی ایجاد می‌شود.

 آنتروپیون انقباضی (Spastic Entropion)

آنتروپیون انقباضی نوعی از آنتروپیون است که به صورت موقت و معمولاً به دلیل تحریک موضعی، عفونت یا جراحی‌های اخیر چشم ایجاد می‌شود. در این نوع آنتروپیون، اسپاسم (انقباض غیرارادی) عضلات پلک باعث می‌شود که مژه‌ها به سمت داخل چشم برگردند. هر گونه تحریک در ناحیه پلک می‌تواند باعث اسپاسم عضلات پلک و در نتیجه آنتروپیون شود.

علائم آنتروپیون چیست؟

هر بیماری چشمی با خود علائمی به همراه دارد. آنتروپیون نیز، عارضه‌ای است که در آن پلک به سمت داخل برگشته و مژه‌ها با قرنیه تماس پیدا می‌کنند. این تماس مداوم باعث تحریک و التهاب چشم شده و به مرور زمان می‌تواند آسیب جدی به چشم وارد کند. این بیماری علائمی به همراه دارد که به شرح زیر هستند: 

• قرمزی و التهاب چشم: یکی از اولین و شایع‌ترین علائم آنتروپیون است که به دلیل تحریک مداوم قرنیه توسط مژه‌ها ایجاد می‌شود.
• آبریزش چشم: بدن برای شستشو و کاهش تحریک چشم، آب بیشتری تولید می‌کند.
• احساس وجود جسم خارجی در چشم: به دلیل تماس مژه‌ها با قرنیه، فرد احساس می‌کند که چیزی در چشمش گیر کرده است.
• ترس از نور: التهاب قرنیه باعث حساسیت به نور می‌شود.
• تاری دید: در موارد شدید و با پیشرفت بیماری، زخم قرنیه می‌تواند باعث تاری دید شود.
• سوزش و درد چشم:  سوزش و درد چشم به خصوص هنگام پلک زدن بیش‌تر می‌شود.
• پوسته‌پوسته شدن پلک‌ها: به دلیل تحریک و التهاب پلک‌ها، امکان پوسته پوسته شدن وجود دارد. 
• چسبندگی مژه‌ها به هم: به دلیل ترشحات چشمی و تماس مداوم مژه‌ها، امکان این که مژه‌ها به یکدیگر بچسبند وجود دارد.

علل آنتروپیون چیست؟

آنتروپیون نیز مانند سایر بیماری‌های چشمی، علت‌های بسیاری دارد. در برخی از افراد ممکن است به علت افزایش سن، پلک‌ها به سمت داخل بچرخند و در برخی نیز ممکن است دلایل دیگر باعث بروز این بیماری شوند. در این بخش از متن به بررسی علت‌های آنتروپیون می‌پردازیم: 

• افزایش سن: با افزایش سن، پوست و عضلات اطراف چشم شل شده و ممکن است باعث چرخش پلک به داخل شوند.
• التهاب مزمن پلک: بیماری‌هایی مانند بلفاریت و تراخم می‌توانند باعث التهاب مزمن پلک و در نهایت ایجاد بافت اسکار شوند که منجر به آنتروپیون می‌شود.
• جراحی‌های قبلی چشم: برخی جراحی‌های چشم، به خصوص اگر به درستی انجام نشوند، می‌توانند باعث ایجاد بافت اسکار و آنتروپیون شوند.
• سوختگی‌ها: سوختگی‌های شیمیایی یا حرارتی پلک می‌توانند باعث ایجاد بافت اسکار و تغییر شکل پلک شوند.
• بیماری‌های پوستی: برخی بیماری‌های پوستی مانند اگزما و پسوریازیس می‌توانند باعث ایجاد التهاب و در نهایت تشکیل بافت اسکار در پلک شوند.
• ناهنجاری‌های مادرزادی: در برخی موارد، آنتروپیون از بدو تولد وجود دارد و به دلیل ناهنجاری‌های مادرزادی پلک ایجاد می‌شود.
• تروما و آسیب‌های چشمی: ضربه به چشم یا اطراف آن می‌تواند باعث آسیب به بافت‌های پلک و ایجاد آنتروپیون شود.
• ضعف عضلات پلک: ضعف عضلات پلک می‌تواند باعث شود که پلک نتواند در موقعیت صحیح خود قرار بگیرد.
• عفونت‌ها: برخی عفونت‌های چشمی می‌توانند باعث التهاب و تورم پلک شده و در نتیجه به آنتروپیون منجر شوند.

بیشتر بخوانید: جراحی زیبایی پلک بالا و پایین: مزایا، معایب و هزینه‌ها!

 

تشخیص آنتروپیون 

تشخیص آنتروپیون معمولاً توسط یک پزشک متخصص چشم انجام می‌شود. این پزشک با انجام یک معاینه کامل از چشم‌های شما می‌تواند به راحتی این عارضه را تشخیص دهد. مراحل تشخیص آنتروپیون به طور معمول شامل موارد زیر است:

1. معاینه فیزیکی چشم: پزشک با استفاده از یک لامپ شکاف (Slit lamp) پلک‌های شما را به دقت بررسی می‌کند. این دستگاه به پزشک اجازه می‌دهد تا پلک‌ها را با بزرگ‌نمایی بالا مشاهده کند و هرگونه تغییر در موقعیت پلک، وجود بافت اسکار یا التهاب را تشخیص دهد.
2. بررسی حرکت پلک‌ها: پزشک از شما می‌خواهد که در جهت‌های مختلف نگاه کنید تا حرکت پلک‌هایتان را بررسی کند. این کار به پزشک کمک می‌کند تا تشخیص دهد که آیا پلک‌ها به طور طبیعی حرکت می‌کنند یا خیر.
3. بررسی حساسیت قرنیه: پزشک از یک وسیله مخصوص برای بررسی حساسیت قرنیه شما استفاده می‌کند. این کار به پزشک کمک می‌کند تا تشخیص دهد که آیا قرنیه شما در اثر تماس با مژه‌ها آسیب دیده است یا خیر.
4. بررسی بینایی: پزشک بینایی شما را با استفاده از یک نمودار چشم (چارت چشم) بررسی می‌کند تا هرگونه کاهش بینایی ناشی از آنتروپیون را تشخیص دهد.

درمان آنتروپیون

برای درمان مناسب انتروپیون، تعیین علت زمینه‌ای آن بسیار مهم است. به همین دلیل، تشخیص دقیق نیازمند معاینه کامل توسط چشم‌پزشک متخصص است. در موارد شدید، درمان جراحی بهترین راهکار محسوب می‌شود. طی این جراحی، موقعیت پلک اصلاح می‌شود تا به حالت طبیعی بازگردد. تکنیک‌های جراحی متعددی برای درمان انتروپیون وجود دارد که انتخاب آن‌ها به عوامل مختلفی از جمله نوع انتروپیون، شدت مشکل و علت زمینه‌ای بستگی دارد. به‌طور معمول، این جراحی به‌صورت سرپایی و تحت بی‌حسی موضعی انجام می‌شود.

در موارد خفیف‌تر، چشم‌پزشک ممکن است ابتدا درمان‌های غیر جراحی مانند استفاده از قطره‌ها یا پمادهای روان‌کننده را برای کاهش خشکی و تحریک چشم توصیه کند. این اقدامات تسکینی به محافظت از سطح چشم کمک می‌کنند و در صورت نیاز به جراحی، زمان کافی برای برنامه‌ریزی مناسب فراهم می‌کنند. درمان دارویی به‌طور خاص برای پیشگیری و کنترل عوارض ثانویه مانند ورم ملتحمه یا کراتیت کاربرد دارد. همچنین، انتروپیون اسپاستیک را می‌توان به‌صورت موقت با تزریق سم بوتولینوم کنترل کرد. این روش به شل شدن عضلات اسپاستیک کمک می‌کند اما نیاز به جلسات تکرار شونده دارد.

کلام پایانی 

آنتروپیون، مشکلی قابل درمان است. با تشخیص به موقع و درمان مناسب، می‌توان از پیشرفت بیماری و بروز عوارض جدی جلوگیری کرد. دکتر محمدطاهر رجبی به عنوان یکی از متخصصین برجسته در زمینه جراحی پلاستیک چشم و انحراف چشم، با تجربه و دانش گسترده خود می‌تواند در تشخیص و درمان انواع آنتروپیون به شما کمک کند. ایشان با استفاده از تکنیک‌های جراحی پیشرفته و ظریف، به بازگرداندن عملکرد طبیعی و زیبایی به چشم‌های شما کمک می‌کنند.